Νέοι αυτοκινητόδρομοι στην Αττική – Λύνουν ή εντείνουν το πρόβλημα;

Άρθρο της Νατάσσας Τσιρώνη

Η δημιουργία νέων αυτοκινητόδρομων στον Υμηττό και αλλού στην Αττική δεν θα λύσει, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, τα οξυμένα κυκλοφοριακά, περιβαλλοντικά, οικονομικά και χωροταξικά προβλήματα του Λεκανοπεδίου Αττικής, αλλά αντίθετα θα τα οξύνει.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΊΑ

Η δημιουργία νέων αυτοκινητοδρόμων συμβάλλει μόνο πρόσκαιρα στην κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση. Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι ο κορεσμός των νέων αυτοκινητόδρομοι επέρχεται σε 5 το πολύ χρόνια. Ο λόγος είναι απλός. Οι πολίτες επιλέγουν πάντα τη συντομότερη διαδρομή, και κάθε νέος δρόμος ταχείας κυκλοφορίας γίνεται ελκυστικός, έως ότου κορεσθεί. Παράλληλα, η κυκλοφοριακή συμφόρηση απλά μετατοπίζεται στους κόμβους εξόδου στο ήδη κορεσμένο τοπικό οδικό δίκτυο, όπου δημιουργείται αυτό που οι συγκοινωνιολόγοι αποκαλούν «λαιμός μπουκάλας». Απόδειξη των ανωτέρω είναι η Αττική Οδός και η Δυτική Περιφερειακή Υμηττού.

Η πρόταση για δημιουργία εξωτερικού δακτυλίου με τους αυτοκινητόδρομους του Υμηττού και την παραλιακή λεωφόρο Ποσειδώνος, θα δημιουργήσει επίσης σοβαρά προβλήματα. Για να υλοποιηθεί, πρέπει η Λεωφ. Ποσειδώνος να γίνει...

.. δρόμος ταχείας κυκλοφορίας, δηλαδή να καταστραφεί όλο το παραλιακό μέτωπο του Αλίμου και του Παλαιού Φαλήρου, όπως αυτό της Καλλιθέας και του Μοσχάτου !!!

ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ

Οι αυτοκινητόδρομοι στην Αττική επιβαρύνουν το περιβάλλον με πολλούς τρόπους:

• Καταλαμβάνουν μεγάλους ελεύθερους χώρους και πράσινο, ειδικά στους οδικούς κόμβους και τα διόδια, που δεν μπορούν να είναι υπόγεια.
• Χωροθετούνται κοντά σε κατοικίες επιβαρύνοντάς τες με θόρυβο και ρύπους.
• Ενθαρρύνουν τη χρήση του ΙΧ, με αύξηση της κατανάλωσης καυσίμων (εξάντληση φυσικών πόρων) και της ρύπανσης από καυσαέρια.

ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ

Οικονομικά οι αυτοκινητόδρομοι είναι ασύμφοροι. Έχουν:

• Μεγάλο κόστος απαλλοτρίωσης και κατασκευής.
• Μεγάλο κόστος διοδίων για τους χρήστες.

Προτάσσεται το επιχείρημα της δημιουργίας θέσεων εργασίας κατά την κατασκευή και λειτουργία του έργου. Θέσεις εργασίας όμως μπορούν να δημιουργηθούν και με άλλα έργα (πχ το Μετρό) που δεν έχουν περιβαλλοντικό κόστος.

ΧΩΡΟΤΑΞΊΑ

Οι αυτοκινητόδρομοι λειτουργούν ως μαγνήτης της αυτοκίνησης, αλλά και ως στοιχείο προσέλκυσης επιχειρηματικών και εμπορικών χρήσεων σε περιοχές ήπιας κατοικίας, γεωργικών χρήσεων και αδόμητων εκτάσεων, με πολλές επιπτώσεις στον αστικό ιστό:

• Οι κάτοικοι των προαστίων μετακόμισαν εκεί για να βρουν ησυχία και πράσινο. Αν έρθει ένας αυτοκινητόδρομος κοντά τους, οι περιοχές τους θα υποβαθμιστούν από θόρυβο, κίνηση και ρύπους. Έτσι οι κάτοικοι φεύγουν όλο και πιο μακριά, σε αναζήτηση νέων «παρθένων» περιοχών.Οι νέοι δρόμοι δημιουργούν δηλαδή νέες τάσεις επέκτασης της πόλης. Παλιά οι μετακινήσεις γίνονταν από το Κουκάκι έως τα Πατήσια, μετά από τη Γλυφάδα έως την Κηφισιά, και τώρα τείνουν να γίνονται από τη Μαλακάσα έως το Λαύριο. Έτσιαυξάνεται ο χρόνος και το κόστος μετακίνησης των κατοίκων.
• Πολλές υπερτοπικές χρήσεις χωροθετούνται κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων, με στόχο την καλύτερη προσβασιμότητα, και δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις στη δομή της πόλης.Τα παραδοσιακά τοπικά κέντρα αποδυναμώνονται, και καταστρέφονται τα μικρά καταστήματα. Αυτό είναι αντίθετο σε κάθε σύγχρονη πολεοδομική και συγκοινωνιακή θεωρία που σέβεται το περιβάλλον.

Η προβολή των αυτοκινητοδρόμων ως μονόδρομου για την κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση των πόλεων εξυπηρετεί τα συμφέροντα μεγαλοεργολάβων και κοινοπραξιών στις οποίες παραχωρείται τελικά η αξιοποίησή τους, αυτοκινητοβιομηχανιών, εταιρειών πετρελαιοειδών, ελαστικών κτλ. Στην Ελλάδα, η απαξίωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) και οι μεγάλες καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των μέσων σταθερής τροχιάς (μετρό, προαστιακός, τραμ) συμβάδιζε πάντα με την διάνοιξη λεωφόρων ταχείας κυκλοφορίας, την απόσυρση ή την κατάργηση του τέλους ταξινόμησης στις πωλήσεις νέων ΙΧ. Ενδεικτικά επισημαίνεται ότι με τον προϋπολογισμό του έργου των νέων αυτοκινητοδρόμων του Υμηττού μπορούν να κατασκευαστούν 16 νέοι σταθμοί ΜΕΤΡΟ.

Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στα προβλήματα ανάπτυξης και μετακινήσεων στις μεγαλουπόλεις λύνονται με:

• Αποκέντρωση.
• Περιορισμό της χρήσης ΙΧ με την εφαρμογή ολοκληρωμένων συστημάτων μέσων μαζικής μεταφοράς με βάση τα μέσα σταθερής τροχιάς (τραμ, μετρό, προαστιακός και υπεραστικός σιδηρόδρομος) για ταχύτερη, φθηνότερη, ασφαλέστερη και περιβαλλοντικά βέλτιστη μετακίνηση των πολλών.

Εκεί, τα θέματα στρατηγικής όσον αφορά την αστική ανάπτυξη και τις μεταφορές στοχεύουν στην βιωσιμότητα. Εξετάζονται θέματα όπως:

• μείωση σε ζήτηση για μεταφορές,
• κοινωνικό-οικονομικές και χωρικές επιπτώσεις των επενδύσεων σε θέματα συγκοινωνιακής υποδομής και βελτίωσης των μεταφορικών συστημάτων,
• κατάλληλος βιώσιμος μεταφορικός σχεδιασμός και
• αλληλεπίδραση μεταξύ σχεδιασμού των μεταφορών, χρήσεων γης και βιωσιμότητας.

Πριν επομένως από τη λήψη απόφασης για την κατασκευή κάθε νέου μεγάλου οδικού έργου, θα έπρεπε να προηγηθεί η αξιολόγησή του σε σχέση με τις κατευθύνσεις και τις προτεραιότητες του χωροταξικού σχεδιασμού. Πρέπει να γίνει καταγραφή των μετακινήσεων στην πόλη, να εξεταστεί το πόσες και ποιες μετακινήσεις μπορούν να εξυπηρετηθούν με ΜΜΜ και να καθοριστεί το απαιτούμενο δίκτυο δημόσιας συγκοινωνίας, πρέπει τέλος να εξεταστεί η επάρκεια του υπάρχοντος οδικού δικτύου (αν είναι πλεονάζον ή ελλειμματικό).

Με τα στοιχεία αυτά, θα γίνει, από ένα «Ενιαίο Φορέα Σχεδιασμού Χωροταξικού και Συγκοινωνιακού σχεδιασμού», στα πλαίσια του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, μια πρόταση για ένα ολοκληρωμένο σύστημα ΜΜΜ (Μετρό, προαστιακός, τραμ, λεωφορειόδρομοι, αναδιάταξη λεωφορειακών γραμμών). Σε κάθε περίπτωση, τα έργα μεταφορών θα πρέπει να εξετάζονται σε σχέση και με τις άλλες βασικές ανάγκες της πόλης (πράσινο, προστασία ορεινών όγκων, αρχαιολογικών χώρων ή περιοχών NATURA κλπ).

Δυστυχώς στην Ελλάδα πρώτα σχεδιάζονται τα έργα, και στη συνέχεια, τα παραπάνω πλαίσια (ΡΣΑ, Ζώνες Προστασίας κλπ) τροποποιούνται προκειμένου να μη δημιουργούν προβλήματα στη διαδικασία εφαρμογής τους.

Σε κάθε περίπτωση αυτοκινητόδρομων, πάντως, θα πρέπει να προηγηθεί μελέτη σκοπιμότητας και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία θα εξετάζει τις επιπτώσεις και τα οφέλη - οικονομικά, κυκλοφοριακά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά - μεταξύ πραγματικών εναλλακτικών λύσεων και όχι μόνο μεταξύ εναλλακτικών χαράξεων._

farmaki